در نشست مستندهای ایران شناسی مطرح شد؛
سینمایی که شعر جهان را کشف می کند
وبلاگ آفتاب: به گزارش وبلاگ آفتاب، محمدرضا اصلانی اعتقاد دارد سینما نمی تواند شاعرانه باشد بلکه سینما می تواند شعر جهان را کشف کند و آن موقع است که به قول پدیدارشناسان، ما به درون شی می رویم.
به گزارش وبلاگ آفتاب به نقل از روابط عمومی انجمن مستندسازان سینمای ایران، بیست وسومین نشست ماهانه «مستندهای ایران شناسی» که دوشنبه ۲۵ دی ماه، به نمایش فیلم مستند «چیغ» ساخته محمدرضا اصلانی و نقد و بررسی جنبه های کمتر دیده شده خاصیت های سینمای او، خصوصاً نسبتش با فرهنگ ایران اختصاص داشت.
در ابتدا حمید جعفری رئیس هیات مدیره انجمن مستندسازان سینمای ایران، درباره ی نسبت سینمای محمدرضا اصلانی با تعریف رایج سینمای مستند و نظریه های سینمایی اظهار داشت: ما وقتی به سینمای محمدرضا اصلانی می رسیم، باید همه تعاریف های مان همچون تعریف رایج از فیلم مستند را عوض نماییم و کنار بگذاریم. نباید فراموش کرد که اول اثر بود و بعد نظریه پدید آمد، ولی به مرور، نظریه بر اثر نه فقط غالب شد و امروز حتی گاهی مقدم شمرده می شود اما وقتی به سینمای اصلانی می رسیم، باید این نکته را مد نظر قرار دهیم که اول اثر، بعد نظریه.
وی درباره ی جایگاه هنری محمدرضا اصلانی عنوان کرد: محمدرضا اصلانی در عرصه های بسیاری یک شروع کننده است و در این شروع، بسیار با شهامت به دیگران جرات می دهد. ما و بچه های ما که بسیاری از او آموختیم و واقعاً جرات خودمان را از او گرفتیم. وقتی او «جام حسنلو» را ساخت، یکی از مهم ترین مدیرهای فرهنگی کشور اظهار داشت: «ما پولمان را دور ریختیم!». همان موقع به فیلمساز دیگری سفارش ساخت فیلم دیگری از همین جام طلایی حسنلو دادند که امروز هیچ نامی حتی در کتاب های تاریخی سینمایی از آن به میان نیامده و ماندگار نشده است. اما سال ها بعد، «جام حسنلو» در تمام دانشگاه ها، پخش و تدریس شد و همچنان، بحث و گفت و گو درباره ی آن ادامه دارد. او همیشه طوری به مستندسازان جرأت می داد که خیلی موثر بود.
ابراهیم مختاری مستندساز، کارگردان و نویسنده که در جریان ساخت برخی از آثار اصلانی با او همکاری داشته است، راجع به تجربه همکاری خودش با محمدرضا اصلانی و مولفه های آثار او اظهار داشت: من دستیار کارگردانی را با مجموعه تلویزیونی «دلیران تنگستان» به کارگردانی همایون شهنواز شروع کردم و همان جا با محمدرضا اصلانی هم آشنا شدم. سبب آشنایی هم زنده یاد مهرداد فخیمی بود که از یاران آقای اصلانی و فیلمبردار اغلب فیلم های وی بود و در «چنین کنند حکایت …» در بخش فیلمنامه نویسی هم با آقای اصلانی همکاری داشت.
فریدون رهنما پدر معنوی سینمای آوانگارد ایران است
سعید عقیقی فیلم نامه نویس، مدرس و منتقد سینما در مورد نقش فریدون رهنما در تحول سینمای مستند در ایران و نسبت او با محمدرضا اصلانی اظهار داشت: باید از فریدون رهنما به عنوان پدر معنوی سینمای آوانگارد ایران یاد کنم. وقتی او به عنوان شاعر و متفکر وارد فضای تولید فیلم در ایران شد، به لحاظ تاریخی، جز چند مستند اولیه ابراهیم گلستان مستندی به آن شکل وجود نداشت. رهنما گروهی از جوانان را در گروه مستندسازی «ایران زمین» دور هم جمع کرد و به جوان ترها میدان داد.
مدرن بودن غربزدگی نیست
محمدرضا اصلانی با یادکرد از زنده یادان محمدرضا سرهنگی، تهیه کننده فیلم «چیغ» و مرتضی پورصمدی، فیلمبردار و یار دیرینه وی در فیلمسازی اظهار داشت: مدرن بودن غربزدگی نیست. مدرن بودن یعنی ما ملتی هستیم که ملی بودن خودمان را جهانی می نماییم و برای جهانی شدن، باید ملی بودن خودمان را نو نماییم نه اینکه همچنان تکرار نماییم. این مساله ای است که وجود دارد و مدیران ما متوجه آن نیستند؛ تنها کسی که متوجه بود، فریدون رهنما بود.
وی درباره ی اسرارآمیز بودن اثر توضیح داد: من نیازی نداشتم که فضای اسرارآمیز بسازم چون این فضای اسرارآمیز در همان فضا، آن درخت و برکه جوشان که فیلمبرداری شد، وجود داشت. کردها قومی نیستند که این اسطوره ها را فقط در قدیم داشته اند، بلکه این اسطوره ها با آنها زندگی می کنند. اصلاً این طوری نیست که من چیزی را آورده و اضافه کرده باشم، بلکه همه چیز همان جا وجود داشته است.
آن چه به یاد ما می ماند، ترکیب بندی بصری فیلم است
سعید عقیقی در مورد اهمیت نظم در آفرینشگری سینمایی در آثار محمدرضا اصلانی بیان کرد: مهم این نیست که چه صحنه ای شکار شده است، بلکه مهم ایجاد نظم در مرحله آفرینشگری و ترکیب بندی مناسب بین بقیه اجزاست که آن جز را قدرتمندتر می کند. چیزی که من در آثار اصلانی دوست دارم، همین نکته است؛ این که بطورمثال وقتی یک داستان جنایی مثل «شطرنج باد» در اختیار او می گذارید، آخرین چیزی که ممکنست به یاد آدم بماند، آن جنایت است. آنچه به یاد ما می ماند، ترکیب بندی بصری فیلم است، تقسیم بندی اجزای آن و تمام وقتی که صرف ترکیب بندی نقاشانه تک تک آن پلان ها شده است.
این منتقد سینما درباره ی اینکه آیا زبان شاعرانه در آثار سینمایی محمدرضا اصلانی وجود دارد، پاسخ داد: اگر ترکیب بندی تصاویر شما را به احساسی برساند، این می تواند شعر به زبان سینما باشد. اما صفت شاعرانه برای سینما، تا حدی تقلیل دادن رسانه سینما است. البته این موضوعی است که شاید نیاز به مقاله یا کتاب داشته باشد. اما این که یک نفر بگوید یک نقاشی شاعرانه است بدین مدلول است که نقاش اهتمام کرده با تلاش فراوان، خودش را به یک مصراع یا بیتی از یک شعر نزدیک کند، بدین سبب آن فرد بدون این که بخواهد، دارد می گوید یک رسانه اوجی به نام شعر وجود دارد و بقیه مدیوم ها ذیل آن تعریف می شوند. اینها هنرهای مستقل هستند. بوسیله تماشا و تجزیه پلان های یک فیلم می توانید به حس خوبی برسید که یک شعر به شما می دهد. ترکیب بندی حرکات دوربین در آثار آنجلوپولوس لزوماً شبیه هیچ شعر معینی نیست ولی این خودش می تواند فی نفسه یک شعر باشد. این چیزی که می خواهم بگویم بطورکامل ایرانی است.
وی اشاره کرد: اگر دنبال شاعرانگی هستید، حتی در صحنه های خطابه مسیح در «انجیل به روایت متی» پیر پائولو پازولینی با آن شکل از تدوین یا حتی دوربین روی دست در «ادیپ» می توان شاعرانگی پیدا کرد و لزوماً به مفاهیم تغزلی مربوط نمی گردد. اسم نظریه سینمای پازولینی «سینمای شعر» است در صورتیکه وقتی فیلم ها را می بینیم، به آنچه که از شعر در تخیل ما است، زیاد مربوط نمی گردد.
«چیغ» می خواهد شیوه جدیدی ارائه دهد
ناهید رضایی مستندساز، نیز دراین زمینه عنوان کرد: من فکر می کنم یکی از نکات مثبت فیلم «چیغ»، به جز فرم و شکلی که متفاوت می باشد و می خواهد شیوه جدیدی ارائه دهد، همان صحنه راز و نیاز است. از اول، زنان در این اثر مهم هستند، چهره زنان و بچه ها در آن مهم می باشد. ما به کرات صدای زنان را در آن می شنویم. همین زن، برای بچه و گوسفندان لالایی می خواند. ناگهانی نیست که آن راز و نیاز این قدر به دل می نشیند.
اصلانی اظهار داشت: ساخت یک مستند از یک موضوع حداقل شش ماه طول می کشد. در صورتیکه جهان امروز، روزبه روز است یعنی امروزش با فردا متفاوت از هم است. بدین سبب هر خبری که فیلمساز بدهد، کهنه شده، فرسوده و از دور خارج شده است. بدین جهت فیلم های مستند نمی توانند خبر یا اطلاعات بدهند، به جهت اینکه دوره اطلاعات دادن در فیلم های مستند تمام شده است و رسانه های تصویری دارند این کار را می کنند. سینمای مستند یا خود سینما، رسانه نیست، اثر است، که با رسانه فرق می کند. ما «شعر تصویر» داریم و نه تصویری که به زور کلام، شاعرانه بشود. برخی فکر کردند که اگر در یک فیلم مستند، نریشن قطعه ادبی بخوانند، این سینمای شاعرانه می شود. این همان سینمای شاعرانه است که فتوکپی شعر است. من با این مساله مساله دارم و هر موقع می گویند سینمای شما، شاعرانه است، می گویم خودتان شاعرانه هستید! سینما نمی تواند شاعرانه باشد. سینما می تواند شعر جهان را کشف کند و آن موقع است که به قول پدیدارشناسان، ما به درون شی می رویم. از این جهت، پدیدارشناسان می گویند شیء یا ابژه، خودش را پدیدار می کند تا همچنان، پنهان بماند. این جاست که ما با پنهانی این آشکارگی مواجه می شویم. این آشکارگی نهایت پنهانی است. هر آن چیزی که آشکار است، بدانید دارد چیزی را پنهان می کند. این آشکاری جنگ های امروز، پنهان کردن جنگ های واقعی است. دارد چیزهای اساسی تری پنهان می شود. اگر ما به این جنگ ها نگاه نماییم، در حقیقت ندانستیم که چه چیزی دارد روی می دهد و چه آینده هولناکی برای ماست.
در پایان این جلسه که سودابه فضایلی نویسنده، مترجم و پژوهشگر ایرانی، همایون پایور، مدیر فیلمبرداری کهنه کار سینمای ایران و ناهید رضایی مستندساز همچون میهمانان آن بودند، از محمدرضا اصلانی، ابراهیم مختاری و سعید عقیقی با اهدای یک لوح سپاس، تقدیر به عمل آمد.
منبع: وبلاگ آفتاب
itemprop="bestRating">5
412
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب